Afgerond

Maartenswouden en Borneroord: verstandelijk gehandicaptenzorg in de tweede helft van de 20e eeuw

---

Samenvatting

• Wat was de aanleiding voor het onderzoek?

  Weinig onderzoek naar geschiedenis gehandicaptenzorg
  Naar het naoorlogse verleden van de verstandelijk gehandicaptenzorg in Nederland is nog weinig onderzoek gedaan. En in de onderzoeken die wel hebben plaatsgevonden, speelt de gehandicaptenzorg in de noordelijke provincies geen of maar een kleine rol.

  Maartenswouden en Borneroord
  De ontwikkelingen binnen Maartenswouden (Drachten) en Borneroord (Beetsterzwaag) zijn vrij goed gedocumenteerd, waardoor deze twee organsiaties zich goed leenden voor nieuw onderzoek naar de naoorlogse geschiedenis van de gehandicaptensector. Daarnaast waren deze twee instellingen interessant door hun verschil in godsdienstige signatuur.

• Wat waren de onderzoeksvragen?
  1. Hoe ontwikkelde de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking zich bij de instellingen Maartenswouden en Borneroord in de tweede helft van de twintigste eeuw? 
  2. Wat verklaart de overeenkomsten en verschillen in die ontwikkeling?
• Hoe is het onderzoek uitgevoerd?

  Door wie werd het onderzoek uitgevoerd?
  Het onderzoek werd uitgevoerd door Lizanne Trenning, voor haar bachelorscripte voor de studie geschiedenis aan Rijksuniversiteit Groningen.

  Welke onderzoeksmethoden werden gebruikt?
  Lizanne schreef haar scriptie vooral op basis van literatuur- en archiefonderzoek. De informatie uit de literatuur toetste ze aan bronnen uit de archieven van Maartenswoude en Borneroord. Daarnaast interviewde ze (oud-)betrokkenen: artsen, gedragskundigen, begeleiders en ouders van cliënten.

• Wat is de eindconclusie?

  Landelijke en internationale ontwikkelingen
  De belangrijkste ontwikkelingen bij Maartenswouden Borneroord vielen samen met de verschuivingen die ook landelijk en internationaal plaatsvonden.

  Van medisch model naar ontwikkelingsmodel
  Bij de oprichting van Maartenswouden in de jaren 60 speelde het ‘medisch model’ nog een grote rol. Een verstandelijke beperking werd hierin gezien als een ziekte, die ook zo behandeld moest worden. In de jaren 70 maakte het medisch model langzamerhand plaats voor het ‘ontwikkelingsmodel’. Hierbij kwam er meer aandacht voor ontwikkelingsmogelijkheden en gedrag.

  Volwaardige burgers
  In de jaren 90 vond opnieuw een belangrijke verschuiving plaats: mensen met een verstandelijke beperking werden vanaf het einde van de 20e eeuw steeds meer gezien als volwaardige burgers met rechten en plichten, die voorzichtig een eigen plek in de samenleving kregen.

• Wat is de meerwaarde van dit onderzoek voor cliënten, verwanten en zorgmedewerkers?

  De gehandicaptenzorg van nu komt voort uit gebeurtenissen en ontwikkelingen in het verleden. Door kennis van de geschiedenis begrijpen we de hedendaagse praktijk beter.

• Welke aanbevelingen zijn er voor de praktijk?

  Archiefmateriaal behouden
  Een goed archiefbeleid bij zorginstellingen is belangrijk voor historisch onderzoek. In de gehandicaptensector moet meer aandacht komen voor het behoud van archiefmateriaal ten behoeve van historisch onderzoek.

  Mensen met een verstandelijke beperking erbij betrekken
  Met een nauwkeurig uitgewerkte onderzoeksopzet is het wellicht mogelijk om mensen met een (lichte) verstandelijke beperking te betrekken bij historisch onderzoek.

• Waar kan ik meer te weten komen over dit onderzoek?
  • Wil je meer weten over dit onderzoek? Dan kun je de scriptie van Lizanne lezen.
  • Zowel in historisch tijdschrift Fryslân als in historisch jaarboek De Vrije Fries verscheen een artikel dat Lizanne op basis van haar scriptie schreef.

  De scriptie en de artikelen uit Fryslân en De Vrije Fries vind je onderaan de pagina bij Documenten.

---

Documenten